Bakü'de düzenlenen "Şanghay İş birliği Örgütü (ŞİÖ) Sergi Alanı-Azerbaycan'da Lojistik ve Ticaretin Geliştirilmesi" başlıklı konferans, Azerbaycan ile Çin arasındaki ekonomik bağları güçlendirilmesi, amaçlayan yeni projelerin tartışılması ve sunulması için faydalı bir zemin oluşturdu.
Konferansta her iki ülkenin Ocak-Mayıs 2024 arasında transit yük hacminin yüzde 31,6 artarak 178 bin tona ulaştığını belirten Azerbaycan İhracat ve Yatırım Tanıtım Ajansı (AZPROMO) İcra Direktörü Yusif Abdullayev, aynı dönemde demiryolu taşımacılığı hacminin yüzde 93 arttığını ve transit yüklerde önemli bir artışın gözlemlendiğini söyledi.
Bu arada Konferansta, Azerbaycan ve Çin şirketleri arasındaki lojistik ve taşımacılık alanındaki iş birliğini derinleştirme taahhüdünü teyit eden önemli bir belge imzalandı. Ayrıca bu yılın ilk beş ayında Çin ile Azerbaycan arasındaki ticaret cirosunun yüzde 26 artarak 1,3 milyar dolara ulaştığı kaydedildi. Çin, Kazakistan, Hazar Denizi, Azerbaycan ve Gürcistan üzerinden Asya ve Avrupa'yı birbirine bağlayan önemli bir ulaşım arteri olan Orta Koridor'un geliştirilmesine özel önem verildi. Geçtiğimiz yıl bu güzergahtaki yük hacmi yüzde 65 artarak 3 milyon tona ulaştı. Bunun 2024 yılına kadar 4 milyon tona ulaşması bekleniyor. Şu anda, 245 Çin şirketi Azerbaycan'da çeşitli projeler, sanayi, tarım, ulaştırma, inşaat ve ticaret gibi sektörlerde aktif olarak gelişmeye başladı.
Konferansta konuşan Alat Serbest Ekonomik Bölgesi (FEZ) Otoritesi Yönetim Kurulu Başkanı Valeh Aleskerov, bu bölgenin geliştirilmesinin Çin'in ulaşım maliyetlerini düşürmesine yardımcı olduğunu ve serbest ekonomik bölgenin faydalarından ve fırsatlarından yararlanmak için elverişli koşullar oluşturduğunu kaydetti. Konferansa katılan Çin'in Azerbaycan'daki Geçici Maslahatgüzarı Ding Tao ise, iki ülke arasındaki ilişkilerden duyduğu memnuniyeti dile getirerek, ‘’Kuşak ve Yol Girişimi çerçevesinde bu bağlar çok önemlidir. Her iki ülke arasındaki ticaret cirosu rekor seviyeye ulaştı. 2023 yılında iki ülke arasındaki ticaret cirosu yüzde 43,5 artarak 3,1 milyar dolara ulaştı’’ dedi.
‘Alternatif Rotalar Çin İçin Önemlidir. Azerbaycan Bu Durumdan Yararlanmaya Çalışmaktadır’
Konuyla ilgili News.Az’a değerlendirmelerde bulunan Ekonomi Uzmanı Halid Kerimli, Azerbaycan ile Çin arasındaki transit yük taşımacılığının henüz istenilen hacme ulaşmadığını, Kuşak ve Yol Girişimi çerçevesinde Orta Koridor boyunca yük taşımacılığı hacmi planlanan miktarın sadece yüzde 1'i olduğunu, ancak yük taşımacılığı hacmindeki artışın politik ve stratejik faktörlerden kaynaklandığını söyledi.
Bu faktörlerden birinin Rusya'ya uygulanan Avrupa yaptırımları ve bunun Çin'den Rusya üzerinden mal göndermeyi zorlaştırması olduğunu ifade eden Kerimli, ‘’İkinci faktör ise, Çin'den Avrupa'ya mal taşınmasını zorlaştıran Kızıldeniz'deki olaylardır. Alternatif rotalar Çin için önemlidir. Azerbaycan bu durumdan yararlanmaya çalışmaktadır. Çin, Orta Asya ile kara yolları üzerinden ticaret yapmaktadır. Malları Azerbaycan üzerinden Avrupa'ya taşımak için ek bir demiryolu hattı inşa etmektedir. Ancak, 2017'de başlatılan Bakü-Tiflis-Kars demiryolu neredeyse hiç kullanılmamaktadır. Mayıs 2024'te yeniden başlatılmıştır. Bakü limanının kapasitesi 15 milyon tondan 25 milyon tona çıkarılmıştır. Orta Koridor'un tam olarak işletilmesi için Zangezur Koridoru'nda da sorunlar bulunmaktadır" dedi.
Stratejik konulara ek olarak, Türk Konseyi, Azerbaycan ve Çin ve Orta Asya'daki ilgili kurumlar arasındaki yoğun ticareti basitleştirmek, lojistikteki darboğazları belirlemek ve ortadan kaldırmak ve sevkiyatlar için birleşik bir tarih belirlemek için aktif olarak çalışmalar yapıldığını vurgulayan Kerimli, ‘’Daha önce Çin'den gönderilen mallar okyanus yoluyla Avrupa'ya ulaşıyordu. Ancak şimdi Çin'den gelen mallar çeşitli hükümet kurumlarını ve ülkeleri içeren birkaç çok modlu rotadan geçmek zorunda. Ancak okyanus yük hacmi de büyük. Ayrıca küresel üretimin yüzde 25'i Çin'de oluşmaktadır. Çin'in satın alma gücüne göre ayarlandığında gerçek GSYİH hacminde ABD'yi geçmektedir. Bazı Çinli şirketler Alat FEZ'de üretim kurabilir ve bunu Türkiye ve Gürcistan'a ihraç edebilir. AlatFEZ'de yatırım çekmek için gerekli tüm altyapı oluşturuldu. Uluslararası ticaret mevzuatı, vergi muafiyetleri gibi buekonomik bölge, küresel uygulamada var olan ekonomik bölgelerin avantajlarını birleştiriyor" dedi.
‘İki ülke arasında artan transit sevkiyatların 2025-2026'da da devam edeceğine inanıyorum’
Ekonomi uzmanı Asif İbrahimov ise News.Az'a yaptığı açıklamada, Çin'in bağımsızlığını kazandıktan ve yüzyılın sözleşmesini imzaladıktan sonra Azerbaycan'a yatırım yapan ülkelerden biri olduğunu ifade ederek, ‘’Çin, 2024 yılına kadar Azerbaycan'a yaklaşık 1 milyar dolar yatırım yaptı. Bu yatırımlar sadece petrol sektörünü değil, aynı zamanda petrol dışı sektörü de ilgilendiriyor. Azerbaycan, Şanghay İş birliği Örgütü'nün en önemli üyelerinden biri. 2024 yılında Azerbaycan ile Çin arasındaki transit sevkiyatlar arttı. Bu büyüme dinamiğinin 2025-2026'da da devam edeceğine inanıyorum" dedi.
Yük hacminin yaklaşık 200 bin ton olduğunu ve ŞİÖ'nünbahis oynadığı ve Zangezur Koridoru'nu geliştiren Orta Koridor'un önemli bir rota olduğunu vurgulayan İbrahimovşunları söyledi;
‘’Çin dünyanın en büyük hammadde pazarıdır. Çin ürünlerinin Azerbaycan üzerinden Avrupa'ya ulaştırılması önemli bir nokta olarak değerlendirilmektedir. Azerbaycan bu amaçlar için ekonomik bölgeler oluşturmaktadır. Örneğin, Alat Serbest Ekonomik Bölgesi'nin birçok avantajı Çinli şirketlere zaten açıklanmıştır. Azerbaycan ekonomik bir gelişme aşamasından geçmekte ve çeşitli derecelendirmelerde yüksek konumlarda yer almakta olup, ülkedeki yatırım iklimini yatırımcılar için oldukça elverişli hale getirmektedir. Tüm bunlar Çinli yatırımcıların ilgisini Azerbaycan'a çekmektedir.’’
Kaynak: News.Az