Astana, 3-4 Temmuz 2024'te Şangay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) zirvesine ev sahipliği yapacak.
ŞİÖ üyesi devletlerin başkanları, siyasi, ekonomik, kültürel ve insani etkileşime ilişkin çok çeşitli güncel konuları ele alacak.
ŞİÖ NEDİR?
1996 yılında Şangay Beşlisi olarak kurulan ŞİÖ, 2011 yılında disiplinli ve çok işlevli hale geldi ve etkileşimin politik, ekonomik ve insani yönleri eşit derecede önceliklendirildi. Şu anda, ŞİÖ bölgesinin nüfusu dünya nüfusunun neredeyse yarısını oluşturuyor, alanı dünyanın kara kütlesinin yaklaşık dörtte birini kaplıyor ve toplam GSYİH'si 23 trilyon doları aşıyor. Aynı zamanda, katılımcı sayısı sürekli olarak artıyor. Uzmanlara göre, dünya toplumunun örgüte olan ilgisi, kötüleşen uluslararası durum da dahil olmak üzere arttı. Şu anda 9 ülke Kazakistan, Hindistan, İran, Çin, Kırgızistan, Pakistan, Rusya, Tacikistan, Özbekistan ŞİÖ ülkeleri. Ancak bu yıl Belarus, örgütün yaklaşan zirvesinde ŞİÖ'nin tam üyesi olacak. Geçtiğimiz yıl aralarında Bahreyn, Kuveyt, Maldivler, Myanmar ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin de bulunduğu beş ülke diyalog ortağı olarak ŞİÖ'ye katıldı.
ŞİÖ, üye devletler arasında bölgesel güvenlik, mevcut tehditlerle mücadele, ekonomik kalkınma, iyi komşuluk ve karşılıklı güvene dayalı ilişkilerin geliştirilmesi gibi çok çeşitli alanlarda çeşitli işbirliğinin sağlanmasıyla ilgilenmekte. Foruma gözlemci ülke liderlerinin ve diyalog ortaklarının katılması bekleniyor.
Kazakistan, ŞİÖ başkanlığını Temmuz 2023'te üstlendi ve Haziran 2024'e kadar başkanlık edecek. Başkanlığın devralınması sırasında Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, organizasyonda "Adil barış ve uyum için dünya birliği" sloganıyla gündem oluşturulacağını açıklamıştı. Amaç, bölgede ve üye ülkeler arasında güven artırıcı önlemlerin güçlendirilmesi, istikrar ve güvenliğin korunmasına ilişkin ilkeler belirlenecek. Asıl görev ise Doğu ile Batı arasında jeopolitik bir fay hattının oluşmasını engellemek olarak sunuluyor.
Astana zirvesi gündemi
Mayıs ayında ev sahibi ülkenin Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, ŞİÖ üyesi ülkelerin dışişleri bakanlarıyla bir toplantı gerçekleştirdi. Toplantıda Devlet Başkanı, "Zirvenin ana motifi, Kazakistan'ın önerdiği “Adil barış ve uyum için dünya birliği üzerine” ŞİÖ girişimi olacak. Güven artırıcı önlemlerin güçlendirilmesi ve dünyadaki tüm ülkelerin istikrarlı gelişiminin sürdürülmesi amaçlanıyor. Bu girişim, ŞİÖ ülkelerinin küresel ve bölgesel güvenliği geliştirmeye yönelik samimi niyetini ve kararlılığını yansıtıyor" cümlelerini kullanmıştı. Zirvenin yoğun programında bu amaçtan hareketle terör, bölücülük ve aşırıcılıkla mücadeleye yönelik bir işbirliği programının kabul edilmesi de yer alacak. Ayrıca ŞİÖ'nün uyuşturucuyla mücadele stratejisinin tartışılması da planlanıyor.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER VE ŞİÖ ARASINDA İŞBİRLİĞİ
BM Genel Sekreteri António Guterres de bu yıl ŞİÖ Zirvesi'ne katılıyor. İlk kez, üye devletlerin, gözlemcilerin ve diyalog ortaklarının yanı sıra BM Genel Sekreterinin katılımıyla ŞİÖ+ formatında bir toplantı gerçekleştirilmiş olacak.
ŞİÖ ve BM 20 yıldır ortak kuruluşlar ve ŞİÖ, BM Genel Kurulunda gözlemci statüsüne sahip. Bu ayrıca, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Edoğan'ın "Dünya 5'ten büyüktür" çağrısına da dünyanın nüfusunun büyük bölümünü oluşturan büyük bir yapının etkisini göstermesi açısından da önemli. Erdoğan da organizasyonun resmi davetlisi olarak Astana'da bulunacak.