Orta Asya Dünyanın Denge Merkezi Olma Yolunda

Ajans BK
14 Haz 2024
3 dakikada okunur

Doğu ile Batı arasında Ukrayna krizi, Tayvan gerilimi, Ticaret savaşları ve ekonomik krizler merkezli artan mesafeler Kafkasya ve Orta Asya'yı adeta 'Denge Merkezi' olarak konumlandırıyor. Jeopolitik, Jeostratejik, Ekopolitik gelişmeler jeodinamik bir süreci beraberinde getirdi.

Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Kazakistan, Kırgızistan ile Moğolistan'ın yanı sıra Afganistan, Gürcistan, Ermenistan Doğu ile Batı arasındaki ekonomi merkezli güç savaşlarının yoğunlaştığı alanlar olarak dikkat çekiyor.

Afrika'da Çin-ABD-Rusya ve Avrupa Birliği (AB) arasındaki güç çekişmesi, Ukrayna ile Rusya arasındaki silahlı çatışmaların ardından Orta Asya'yı enerji kaynakları dolayısıyla yeniden odak noktası haline getirdi. 2023 yılı içerisinde başta Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron olmak üzere çok sayıda Avrupa ülkesi lideri bölge ülkelerine ziyaretlerde bulunurken, 2024 yılının ilk 6 ayında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping bölgedeki ülkeleri gezerek işbirliği anlaşmaları yaptı. Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol de bölge ülkelerini ziyaret ederken, Rusya Lideri Vladimir Putin ise bölgedeki işbirliği örgütleri vesilesi ve direk ziyaretlerle ağırlığını korumaya çalışıyor. Aynı zamanda Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Hindistan ile İran'da bölge ülkeleriyle yakın temaslarda. Yılın ilk ayında Orta Asya'daki Türk Devletleri'ne yapılan ziyaretlerin sayısı üç haneli rakamları hayli geçmiş durumda. Ayrıca, Avrupa Birliği sık sık bu ülkelerle birlikte ortak zirveler düzenliyor. Son olarak 5 Haziran'da Brüksel Yüksek Düzeyli Siyasi ve Güvenlik Diyaloğu'nda ülke liderlerini konuk etti.

Japonya Başbakanı Fumio Kishida da Ağustos Ayı içerisinde ülkesinin beş Orta Asya ülkesiyle ilk zirvesini düzenlemek üzere bölgeye gidiyor.

Bölgedeki lityum, uranyum, doğalgaz, altın, petrol gibi değerli yer altı kaynakları elbette bu ziyaretlerin temel sebebini oluşturuyor. Son olarak Güney Kore Devlet başkanı Yoon Suk Yeol Kazakistan ve Özbekistan ile kritik madenler üzerine anlaşmalar yaparak ülkesine döndü.

Orta Asya, Avrupa ile Asya arasındaki ticareti kolaylaştırma noktasında da önemli bir köprü görevi görüyor. Dolayısıyla gerek Batı'daki Avrupa ülkeleri, gerekse Doğu ile Orta Doğu bu bölgede nüfuzlarını artırmaya çalışıyor.

Bölgede başta Trans-Hazar Ulaştırma Koridoru (TITR-Orta Koridor) olmak üzere çok sayıda ticaret yolu da hemen hemen her ülke tarafından destekleniyor. Bu alanda örneğin Avrasya'da dijital ekonomi gelişimi için Google ile StrategEast da 'Sürdürülebilir Büyüme İçin Yapay Zeka ile Oluştur' içerikli bir proje başlattı. Bu çok ayaklı girişim, yapay zeka teknolojisini kullanarak sürdürülebilirlik zorluklarının üstesinden gelmek için bölgenin dört bir yanından geliştiricileri bir araya getirmeyi amaçlıyor. Girişim, bölge hükümetleriyle koordineli olarak ve onların desteğiyle uygulanacak. Programın hackathon niteliğindeki finalinin bu yıl sonbaharda Astana'da yapılması planlanıyor. Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgız Cumhuriyeti, Tacikistan ve Özbekistan'ın önde gelen geliştirici ekipleri, kritik alanlarda sürdürülebilir kalkınmaya yönelik prototiplerini veya hazır ürünlerini sunacak.

'BÖLÜŞÜRSEK TOK, BÖLÜNÜRSEK YOK OLURUZ' : TÜRK DEVLETLER TEŞKİLATI

Daha önce Sovyetler Birliği'nin sömürü alanı olan coğrafya, bu kez tarihten aldığı derslerle birbiriyle daha sıkı bir ilişki sergiliyor. Kasım 2021'de gerçekleştirilen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) toplantısıyla birlikte sürat kazanan Türk Birliği arzusu, bölge ülkelerinin işbirliğine de yansıdı. Başta Rusya, Çin, Avrupa Birliği, Amerika, İran ve Hindistan'ı rahatsız eden "Türk Dünyası Vizyonu 2040" başlıklı stratejik belge, bölge ülkeleri için güçler arasındaki rekabeti de artırdı.