EurasiaNET yazarlarından David O'Byrne, Rusya'nın enerji kaynağı olmak için Batı yerine Güney'e yönlendiğini, Azerbaycan'ın ise Rusya'nın AB'Ye yaptığı arzın yerini almayı hedeflediğini öne sürdü.
"Enerji Özeti: Avrasyalı doğal gaz ihracatçıları operasyonlarını yeniden yönlendirmede ilerleme kaydediyor" başlıklı makalede, dünyanın en önemli enerji kaynaklarının bulunduğu Orta Asya ve Kafkasya coğrafyasındaki enerji hareketliliğine dikkat çekiliyor. Yazar O'Byrne, Avrasya genelinde doğal gaz tedarik düzenlemelerindeki değişikliğin hızlandığını belirtirken, "Rusya-Ukrayna savaşının başlangıcından bu yana Avrupa'ya gaz ihracatında düşüş yaşayan Rusya, artık arzını Orta Asya'ya genişletme niyetinde. Bu arada Azerbaycan, Avrupa Birliği'nin ihtiyaçlarını karşılamak için Rus gazını değiştirme konusunda ilerleme kaydediyor" diyor.
Moskova gazına Avrupa ambargosunun etkilerine dikkat çeken David O'Byrne, "AB üyeleri şu ana kadar Rusya'daki azalmayı gemi yoluyla artan miktarlarda LNG ithal ederek ve diğer enerji kaynaklarından enerji üretimini artırarak telafi ettiler. Brüksel ayrıca Azerbaycan gazının Avrupa'ya ihracatını 2027 yılına kadar yılda en az 20 milyar metreküp'e çıkarmak için Azerbaycan'la bir anlaşma imzaladı. Bakü'nün yakın zamanda Türkmenistan'dan Avrupa'ya gaz taşımaya yönelik anlaşmalar imzalaması ve Orta ve Güneydoğu Avrupa'daki devletlerle bağlantıları genişletmeye yönelik yeni anlaşmalar imzalaması nedeniyle, Azerbaycan'ın ihracatı genişletme planları nihayet meyvelerini veriyor gibi görünüyor. Tartışmasız en önemli gelişme, Macar devlet kurumu MVM'nin, Haziran başında Bakü'nün enerji haftasında duyurulan, Azerbaycan'ın dev Şahdeniz doğalgaz sahasının yüzde 5 hissesini satın alma kararıdır. MVM'nin halihazırda Azeri gazını ithal etmek için iki anlaşması var. Artık Şahdeniz'de hisse sahibi olan MVM, sahadan gaz da satın alan tek hissedar haline gelerek üretici ile tüketici arasında önemli bir bağ oluşturuyor. Macaristan, Azerbaycan doğalgaz ithalatına olan bağımlılığını artırarak aynı zamanda Rusya'dan uzaklaşma sinyali de veriyor. Viktor Orban'ın hükümeti Kremlin'e AB yaptırımları uygulamaya direnirken, Budapeşte uzun süredir ana gaz kaynağı olarak Rusya'ya bağımlı durumda. Azerbaycan'ın 2026'dan itibaren yılda 200 milyon metreküp (mcm) gaz tedarik etmek üzere Arnavutluk'la anlaşmaya vardığı haberi de önemli. Gaz, şu anda yaklaşık 10 milyar metreküp kapasiteye sahip olan Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) yoluyla gelecek. /yıl ancak Bakü'nün Avrupa ülkelerine artan ihracat taahhütlerini karşılamak için büyük bir genişlemeye ihtiyaç duyuyor" yorumunu okurlarıyla paylaşıyor.
Türkiye, Yunanistan ve Arnavutluk üzerinden Adriyatik Denizi'ne, oradan İtalya'nın güneyine, İtalya'dan da diğer Avrupa ülkelerine gaz ulaştıran TAP projesinin genişleme ihtiyacına dikkat çeken O'Byrne, Yunanistan'dan Bulgaristan'a uzanan ve 'Dikey Koridor' adlı boru hattının da yakında devreye gireceğini hatırlatıyor.
"RUSYA TÜRK CUMHURİYETLERİ'NE YÖNELDİ"
Yazar, Rusya'nın kaybını telafi etmek için çalıştığını ve bunu güneyine yönelerek özellikle Türki Cumhuriyetler üzerinden çözmeye çalıştığını kaydederken, "Rusya ise Avrupa'da kaybettiği pazar payını Orta Asya'ya gaz vererek telafi etmeye çalışıyor. Saint Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu'nda Rusya'nın devlet kontrolündeki enerji devi Gazprom, Kırgızistan ve Kazakistan ile yeni tedarik anlaşmaları imzaladı ve Özbekistan ile gelecekteki gaz tedarik planları konusunda görüşmelerde bulundu. Kırgızistan anlaşmasında Gazprom'un bağlı kuruluşu Gazprom Kırgızistan'a 2025'ten itibaren 15 yıl süreyle Rus gazı sağlanması öngörülüyor. Gazprom Kırgızistan da buna karşılık Kırgızistan'ın en büyük enerji ve ısı tedarikçisi Electric Stations JSC'ye ve Bishkekteploenergo'ya gaz tedarik etmek üzere anlaşmalar imzaladı. Kırgızistan'a teslimatı kolaylaştırmak için Gazprom, Kazakistan'daki yan kuruluşu NC Qazaqgaz ile Gazprom'un Kazakistan'daki mevcut boru hattı ağını genişleteceği bir anlaşma imzaladı . Genişleme aynı zamanda bir zamanlar gaz ihracatçısı olan ancak artık net ithalatçı haline gelen Özbekistan'a artan gaz ihracatını da karşılayacaktır" ifadelerini kullandı.