Türkmen Gazı İran'a Gidiyor

News.Az sitesinin haberine göre, Türkmen gazının 125 km'lik bir ana gaz boru hattı ile İran’a gideceği ifade edildi. Türkmenistan Dışişleri Bakanlığı tarafından resmi olarak doğrulanan bilgilere göre, 125 km’lik gaz hattı ile üç istasyon, İran'a Türkmen gazı tedarikini genişletmeyi amaçlayan İranlı şirketler tarafından inşa edilecek.

Aşkabat'ta 1-3 Temmuz 2024 tarihleri ​​arasında yapılan müzakerelerde, İran ve Türkmenistan arasında gaz sektöründe daha fazla iş birliğinin birçok yönünün tartışılması için bir platform oluşturuldu. Avrupa Birliği ve Türkiye bu müzakereleri yakından izledi. Bu proje, her iki ülke için enerji güvenliğinin kritik önemini ve enerji sektöründe uzun vadeli stratejik ilişkiler geliştirme isteklerini ortaya koydu.

Türkmenistan'dan geçecek olan ve henüz rotası belirlenmeyen Proje, 125 km'lik boru hattı ve üç kompresör istasyonunu kapsıyor. Bu girişimler, gaz taşıma altyapısını güçlendirmeyi ve İran'a ek doğal gaz tedarikini sağlamayı amaçlıyor. Bu altyapının genişletilmesi, Türkmenistan'ın doğal gaz ihracatını artırarak küresel enerji pazarındaki konumunu güçlendirmesini sağlayacak. İran için bu proje, iç gaz tüketimini optimize edecek ve enerji kaynaklarına yönelik artan iç talep göz önüne alındığında hayati önem taşıyan ihracatını istikrara kavuşturacak.

Türkmenistan, İran'a iki ana rota üzerinden yılda 40 milyar metreküpe gaz tedarik etmeyi planlıyor. Birinci rota, şu anda yıllık 12,5 milyar metreküp kapasiteli Dowletabat-Sarakhs-Hangeran ana gaz boru hattı.İkinci rota, şu anda yıllık 8 milyar metreküp kapasiteli Korpeje-Kurt-Kui ana gaz boru hattının Chalouyk gaz ölçüm istasyonundan geçiyor.Ek olarak, 1990'larda hizmete giren ve Türkmen diasporasının yaşadığı kuzey İran'daki sınır yerleşimlerine gaz sağlayan Artyk-Lutfabad sınır gaz boru hattı üzerinden mevcut tedarikler devam ediyor. Yıllık kapasitesi 1 milyar metreküp olan bu boru hattı, sınır bölgelerinin enerji güvenliğinin sağlanmasında da önemli bir rol oynuyor.

Bu arada takas şeması yoluyla Türkmenistan'dan Irak'a İran toprakları üzerinden sağlanacak, yılda 10 milyar metreküpe kadar doğal gaz alım satımı için imzalanan sözleşme ise ayrı bir konuyu teşkil ediyor. Bu anlaşma, İran'ın bölgesel enerji pazarındaki konumunu ve komşu ülkeler arasındaki gaz geçişindeki rolünü güçlendirme konusundaki kararlılığını gösteriyor. Takas işlemleri, ülkelerin coğrafi ve ekonomik özellikleri göz önünde bulundurarak doğal gaz tedariklerini ve kullanımlarını optimize etmelerine olanak tanıyor.

İran, hem coğrafi hem de ekonomik faktörler tarafından yönlendirilen komşularıyla aktif olarak bir gaz takas sistemi geliştiriyor. İran'daki ana gaz sahaları ülkenin güneyinde yer alırken, Tahran da dahil olmak üzere kuzey bölgeleri özellikle kış aylarında enerji sıkıntısı yaşıyor. Sonuç olarak, İran kuzey bölgelerine enerji sağlamak için alternatif yollar aramalıdır.

Türkmenistan ve Azerbaycan ile halihazırda takas anlaşmaları bulunan İran, Kasım 2021'de İran'dan Azerbaycan'a yılda 1,5 ila 2 milyar metreküp gaz tedarik edilmesi karşılığında Türkmen gazı için bir anlaşma imzalanmıştı. Teslimatlar 3 Ocak 2022'de günlük 5-6 milyon metreküp hacimde başlamış ve Temmuz 2022'de gaz değişim hacmi yıllık 3-4 milyar metreküpe çıkarılmıştı. Türkmenistan'dan günlük 40-50 milyon metreküp gaz ithal etme kapasitesine sahip olan İran, böylece ülkenin enerji güvenliğine katkıda bulunurken, komşularıyla ekonomik bağlarını güçlendiriyor.

Bu arada Türkmenistan'dan Türkiye'ye İran toprakları üzerinden gaz geçişi konusunda da görüşmeler devam ediyor. İran ve Türkiye, yıllık kapasitesi 14 milyar metreküp olan ana gaz boru hattıyla birbirine bağlı. Ancak yılda sadece 9,6 milyar metreküp ithalat yapan Türkiye yılda 4,4 milyar metreküp rezerv bırakıyor. Türkmen gazının İran üzerinden Türkiye'ye potansiyel geçişine ilişkin müzakereler, Türkiye'nin artan enerji kaynakları talebini karşılayabilecek yeni enerji rotaları yaratmaya yönelik artan ilgiyi yansıtıyor.

Türkmenistan ve İran arasındaki gaz taşıma altyapısının geliştirilmesi ve takas anlaşmalarının etkinleştirilmesi, bu projelerin bölge için stratejik önemini vurguluyor. Uluslararası yaptırımlar ve jeopolitik istikrarsızlık ortasında, bu önlemler her iki ülkenin enerji güvenliğini ve sürdürülebilir kalkınmasını sağlamayı amaçlıyor. Bölgenin jeopolitik önemi göz önüne alındığında, bu projeler ülkeler arasındaki ekonomik ve politik bağları güçlendirmede önemli bir rol oynayabilir. Ayrıca doğal gaz kaynaklarının çeşitlendirilmesini kolaylaştırır ve bölgede uzun vadeli istikrarı sağlamak için elzem olan geleneksel rotalara ve tedarikçilere olan bağımlılığı azaltır.